της Αναστασίας Θεοδωρίδου
αντιγράφω από εδώ
Ήταν μέσα της δεκαετίας του ’90. Ήμουν φοιτήτρια της Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης και ακόμα… έψαχνα λόγους για να αγαπήσω τη Βιολογία. Στο ωρολόγιο πρόγραμμα εμφανίστηκε το μάθημα της Εξέλιξης, με διδάσκοντα καθηγητή τον κύριο Λευτέρη Ζούρο*.
Ενώ, λοιπόν, όλα τα μαθήματα ξεκινούσαν στις 09.00 το πρωί, στην Εξέλιξη οι πόρτες του αμφιθεάτρου έκλειναν στις 08.00 (όποιος πρόλαβε, πρόλαβε…) και ο καφές απαγορεύονταν στο αμφιθέατρο. Εντούτοις, η αίθουσα ήταν πάντοτε ασφυκτικά γεμάτη με φοιτητές του Βιολογικού, αλλά και άλλων τμημάτων του Πανεπιστημίου (Φυσικοί, Χημικοί, Μαθηματικοί κλπ) που ήθελαν να το παρακολουθήσουν. Δεν ακούγονταν κιχ, δεν έπεφτε καρφίτσα… Η διδασκαλία της Εξέλιξης γινόταν κάθε φορά μια συναρπαστική εμπειρία.
Ο κος Λευτέρης Ζούρος, ένας πραγματικά χαρισματικός δάσκαλος, ξεδίπλωνε τη θεωρία της εξέλιξης και ταυτόχρονα μας χάριζε ένα καινούριο πρίσμα μέσα από το οποίο θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε τον κόσμο: Το πρίσμα της εξέλιξης. Μέσα από αυτό, θα θεωρούσαμε πλέον τη ζωή και τα κοινωνικά της φαινόμενα, διακρίνοντας παραλληλότητες και αναλογίες στους νόμους που τα διέπουν, με τους αντίστοιχους νόμους της εξέλιξης της ζωής και των ειδών. Κατά τη διάρκεια των λίγων μηνών αυτού του μαθήματος, άρχισαν να μας απασχολούν απλά ή πιο σύνθετα θέματα:
– Θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε την εξέλιξη των Γλωσσών στον πλανήτη, χρησιμοποιώντας τη Δαρβινική θεωρία;
– Μήπως ισχύει κάτι αντίστοιχο για την εξέλιξη των θρησκειών;
– Γιατί στους οργανισμούς που έχουν φύλο, έχει «επιλεγεί» ο αριθμός 2 ως καταλληλότερος για τη διαιώνιση του είδους;
– Αν το «γονίδιο της ζήλειας» εξυπηρετούσε παλαιότερα κάποιο θεμελιώδη σκοπό, παρέχοντας πλεονέκτημα επιβίωσης σε όποιον το διέθετε, συμβαίνει το ίδιο και σήμερα;
– «Έπαιζε ο Θεός ζάρια» (από τη σχετική φράση του Αϊνστάιν); Μήπως «τα έριχνε κι εκεί που δεν βλέπουμε;» (από τη σχετική απάντηση του Μπορ).
Με αυτά και άλλα ερωτήματα οι διαφωνίες και οι καβγάδες μεταξύ των φοιτητών, συχνά ανέβαζαν το θερμόμετρο στο αμφιθέατρο. Και όταν τότε ζητούσαμε από τον κύριο Ζούρο να επέμβει και να μας πει ποια από τις γνώμες που ακούγονται είναι η σωστή, εκείνος συνήθιζε να λέει: «Μα εγώ είμαι εδώ για να ανάβω τις φωτιές. Όχι για να τις σβήνω!».
Χάρη στον Λευτέρη Ζούρο γνώρισα συγγραφείς και βιβλία, τα οποία σε γοητεύουν και δε χρειάζεται να είσαι Βιολόγος ή γνώστης των Θετικών επιστημών για να τα κατανοήσεις, όπως:
– Τύχη και αναγκαιότητα, Ζακ Μονό.
– Το εγωιστικό γονίδιο, Ρίτσαρντ Ντόκινς
– Ο τυφλός ωρολογοποιός, Ρίτσαρντ Ντόκινς
– Το χρονικό του χρόνου, Στήβεν Χωκινγκ
– Η κόμη της Βερενίκης, Γιώργος Γραμματικάκης κ.α
Ο Λευτέρης Ζούρος έδωσε νόημα και σκοπό στις σπουδές πολλών φοιτητών που βρέθηκαν στα έδρανά του και σίγουρα και στις δικές μου.
Λίγο πριν το φετινό καλοκαίρι, μια μαθήτριά μου στο φροντιστήριο Βακάλης του Ντεπώ, σε μια κουβέντα που είχαμε στο διάλειμμα, μου είπε απογοητευμένη πως αναζητά το βιβλίο «Τύχη και Αναγκαιότητα» του Ζακ Μονό, αλλά έχει εξαντληθεί. Χάρηκα, που το είχα και της το δάνεισα (αν και σκέφτηκα πως θα είναι λίγο δύσκολο για ένα 16-χρονο μαθητή). Η μαθήτρια με ρώτησε στη συνέχεια αν θα είχα κάποια άλλα βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης να της προτείνω. Δίχως δεύτερη σκέψη της πρότεινα τα «Ας συμφιλιωθούμε με το Δαρβίνο» και «Σε αναζήτηση σκοπού σε έναν κόσμο χωρίς σκοπό», του δασκάλου μου, Λευτέρη Ζούρου. Με συγκίνηση…
*Ο Λευτέρης Ζούρος είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, ιδρυτικό μέλος του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών «Βιοηθική» του ιδίου Πανεπιστημίου και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Δίδαξε γενετική και εξελικτική βιολογία στο Πανεπιστήμιο Dalhousie του Καναδά και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Διετέλεσε διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας Κρήτης. Συγγραφέας των βιβλίων, «Ας συμφιλιωθούμε με τον Δαρβίνο» και «Σε αναζήτηση σκοπού σε έναν κόσμο χωρίς σκοπό», που κυκλοφορούν από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Συμμετέχει ενεργά στο διάλογο για τη Διδασκαλία της Εξέλιξης στα ελληνικά σχολεία.